Efemeridea • 2024ko martxoaren 1a

Mexikoko Euzko Deya: euskaldunon ahotsa erbestean

Gaurko lako egun batean, 1943ko martxoaren 1ean, Euzko Deya egunkariaren lehen alea argitaratu zen Mexikon, euskal ordezkaritzaren organo ofizial gisa Erdialdeko Amerikako hiriburuan.

Euzko Deyaren lehen alearen azala.

1943ko martxoan hasi zen argitaratzen, “Euskaldunon ahotsa” leloaren ildoan. Argitalpen horren aurrendaria Eusko Jaurlaritzaren Mexikoko ordezkari Julio Jauregi izan zen. Bestalde, Francisco Turrillas Bordegarai , Tierra Vascako kazetari ohia Bilbon, izan zen lehen zuzendaria eta Antonio Ruiz de Azua Zabalbeaskoa “Ogoñope” Euzkadiko kazetariak argitalpenaren editore jardun zuen.

Argitalpen berriaren edukiak Parisko eta Buenos Aireseko edizioen antzekoak ziren; bada, politikaren inguruko albisteak eta kulturaren nahiz gizartearen inguruko informazioa eskaintzen zen. Era berean, Euzkadi jasaten ari zen errepresioa salatu eta euskal kausa defendatu zuen.

Lehenengo alean, aurreneko orrialdean argitaratutako artikulu batean, Euzko Deya egunkariak honela azaldu zituen bere asmoak: “euskal herritar guztiei hitz egin nahi diegu, bai Mexikon dozenaka urtez egon direnei, bai herrialdera berriki etorri direnei”. Gainera, eskerrak eman zizkion Mexikoko herriari harrera eta abegi onagatik, eta “herrien askatasuna” aldarrikatu zuen, “euskal familiaren batasuna eta indarra” azpimarratuta.

Euzko Deya frankismoaren aurkako oposizio demokratikoaren eredu bihurtu zen eta Eusko Jaurlaritzari bide eman zion ekintza politikoari eusteko erbestean. 1943tik aurrera, hilabetekaria izan zen eta 1973ko martxoan alea atera zen kalera.