Efemeridea • 2022ko urtarrilaren 21a

“Exmouth” ontzia: 1936ko altxamenduaren aldeko emakumeak askatzetik faxistek hondoratzera, 1940. Urtean

1940ko urtarrilaren 21ean, Ipar itsasoan, nazien destruktoreek Grenville eta Exmouth britainiar destruktoreak hondoratu zituzten.

Exmouth ontzia izan zen, 1936ko urriaren 11n, Eusko Jaurlaritza eratu berriaren egintza humanitarioari esker, matxinatuei laguntzeagatik espetxeratutako emakumeak Bilbon askatzean administrazio frantsesaren pean zegoen Donibane Lohizuneko euskal portura eraman zituzten bi itsasontzi britainiarretako bat.

Askatuen artean, azpimarratzekoa da diktadura frankistaren amaieran ospe handia lortu zuen bat, Pilar Kareaga Basabe, Bilboko alkatetza hartzeko izendatu zutelako.

Matxinatuek okupatu eta diktadura ezarri ostean, emakume haietako gehienek Hegoaldera itzultzea izan zuten, politikaren ikuspegitik, emakume haiek guztiek bat egiten zutelako. Exmouth ontziko eskifaia, baina, ez zen bizirik atera faxismoaren erasoaren laugarren urtean. 1940ko urtarrilaren 21ean hondoratu zuen Exmouth ontzia Alemaniako U-22 urpekontzi batek, torpedo bat jaurtita, Britainia Handiaren iparraldean nabigatzen ari zela, merkantzia-ontzi bat eskoltatzeko helburuz. Ontziko guztiak hil ziren.

Luis de Gezalak, 2013ko urriaren 5ean, DEIA egunkariaren Historias vascas sailean, matxinatuei babesa emateagatik espetxeratutako emakume guztiak askatu zituen Eusko Jaurlaritzaren ekintza ontsuari buruz argitaratutako erreportajea  erantsi diogu artikuluari.

Argazkia: “Exmouth” ontzia, Bilboko portuan, 1936an.