Efemeridea • 2021ko irailaren 17a

Jagi-Jagi: mendigoizale eta abertzaleak

Gaurkoa lako egun batean, 1932ko irailaren 17an, “Jagi-Jagi” astekari abertzalea, Bizkai Mendigoxale Batza erakundearen agerkari ofiziala, Kaleratu zen.

Hasiera batean, Angel Agirretxek zuzendu zuen, eta geroago, Kandido Arregik. Bizitza laburra izan zuen, Gerra Zibila hasi zen arte, eta oso gorabeheratsua, gobernu-salaketak eta bahiketa ugari izan baitzituen.

Astekariaren ekintza politikoa funtsezkoa izan zen euskal abertzaletasunaren abiaburuak zabaltzeko orduan, eta, zehatzago esanda, euskal mendizale gazteen ideiak, hau da, Jagiren inguruan bildutako oinarrizko militante abertzaleenak. Horretarako, besteak beste, Elias Gallastegi jardun zuen argitalpen horretan.

Bilboko Kale Nagusian zuen egoitza eta astekariaren 23.000 kaleratzen ziren astero-astero. Aldizkariak hamasei orrialde izan zituen unerik gozoenetan eta sei eta lau artean aldi zailenetan.

Gerra Zibilean, aldizkaria itxita zegoela, Euzkadiren independentziaren alde borrokatzeko bi batailoi sortu zituzten mendigoizaleek: lehenengoak “Lenago il” izan zuen izena eta Angel Agirretxeren aginduetara egon zen; bigarrena, berriz, “Zergaitik ez” izendatu zuten eta Eugenio Orbegozoren agindupean egon zen. Bi batailoiok, batez ere, bizkaitarrez eta gipuzkoarrez osatuek, Gorbeiaren magalean izan zuten kuartel nagusia, Arratiako Artean, hain zuzen ere.