Hedabideentzako deialdia • 2025ko apirilaren 8a

“Trasatlántica konpainiaren ontziak: gerrako umeak eta antibotikoak erabiltzeko aukera” hitzaldia

Trasatlántica: bizitza sustatzeko ontziak

Trasatlántica izeneko konpainiaren itsasontziak bihotzez lotuta daude Bilboko hiriarekin eta itsasadarrarekin. Gerra Zibilean, milaka iheslari eraman zituzten erabestera. Bigarren Mundu Gerraren ostean, berriz, antibiotikoak ekartzea ahalbidetu zuten, eta horrek hein handian lagundu zuen gaixotasun infekziosoen ziozko hilkortasuna murrizten.

Sabino Arana Fundazioaren (SAF) Euskal Abertzaletasunaren Museoak antolatzen duen «Itsasoa, berdintasun lurraldea» hitzaldi-zikloaren barruan, datorren asteartean, apirilak 8 dituela, 19:00etatik aurrera, Trasatlántica ontzi-konpainiak Gerra Zibilaren urteetan eta gerraosteko aldian egin zuen lan humanitarioa jorratuko da SAFen.

Juan Carlos Díaz Lorenzok, Kanarietako Nabigazio Zientzien Akademiako presidenteak, eta Javier Garaizar Candinak, doktore eta Bilboko Medikuntza Zientzien Akademiako kideak, hitzaldia emango dute «Trasatlántica konpainiaren ontziak: gerrako umeak eta antibotikoak erabiltzeko aukera» izenburuaren ildoan. Hitzaldi horretan, jendeak oro har ezagutzen ez dituen zenbait datu emango dituzte. Eduardo Araujo kazetariak, zikloaren koordinatzaileak, gidatuko du ekitaldia.

Trasatlántica Española zeritzon konpainiaren itsasontziak bihotzez lotuta daude Bilboko hiriarekin eta itsasadarrarekin. Konpainiaren transatlantiko handi asko Sestaoko La Naval ontziolan edo Bilboko Euskaldunan eraiki zituzten. Ontzitzar horiek astero-astero iristen ziren Santurtziko kaietara, eta itsasontzioi lotutako istorio pertsonal ugari gorde dira. Guztietan hunkigarriena dugu, zalantzarik gabe, gerrako haurrak Ingalaterrara, Frantziara eta beste herrialde batzuetara egindako ebakuatzea izan zen, bonbardaketetatik ihesi. 1937ko maiatza gure oroimenean iltzatuta geratu zen betiko.

Itsasontzi horiek euskal diasporarekin ere lotu gintuzten, eta, zenbait momentutan, Ipar Amerikako Estatu Batuekiko ia lotura bakarra izan ziren. Hitzaldian, itsasontzi horiei esker etorri ziren antibiotikoei buruzko datu ezezagunak emango dira. Sulfamidek, penizilinek, estreptomizinek eta beste antimikrobiano batzuek gaixotasun infekziosoen terapeutika aldatu zuten eta pazieenten hilkortasuna murriztu. Tuberkulosiaz denaz bezainbatean, estreptomicina baliatzeko moduak eta, urte batzuk geroago, beste tuberkulostatiko batzuenak, gaixoen osasuna hobetu zuen, kutsatzea murriztu eta bizi-itxaropena luzatu zen. Antibiotikoen helduera Bigarren Mundu Gerraren amaieran gertatu zen, Espainiako gerraosteko sasoirik gogorrenean geundela, autarkia, gosea eta estraperloa nagusi.

Javier Garaizar Candina Medikuntzan lizentziaduna eta doktorea da, Mikrobiologiako katedraduna Euskal Herriko Unibertsitateko Farmazia Fakultatean, Ingurumeneko zuzendaria Bizkaiko Gurutze Gorrian eta Historia, Osasuna eta Ingurumen sailetako kidea Bilboko Medikuntza Zientzien Akademian.

10 doktore-tesi zuzendu ditu.

100 artikulu baino gehiago argitaratu ditu Mikrobiologiako nazioarteko ikerketa, dibulgazio eta liburuetan, Journal of Infection in Developing Countries aldizkariko editorea da eta Mediterraneoko Pertsonen Eskubideen Konbentzioko kidea.

Juan Carlos Díaz Lorenzo

Itsas Ingeniaritza eta Propultsioan doktorea (UDC). Kanarietako Nabigazio Zientzien Akademiako presidentea.